PMEGGramatiko / Rolmontriloj / Rolvortetoj / Da /

12.3.3.2. Da — detalaj reguloj

Por uzi da necesas du aferoj:

Alie oni elektu alian rolvorteton, plej ofte de, sed ankaux ekz. el kaj je povas uzigxi, depende de la kunteksto.

Se tute ne temas pri kvanto, mezuro aux nombro, sed ekz. pri speco, oni ne uzu da, sed ordinare de:

Neniam uzu da rilate al A-vorto, ecx se gxi esprimas kvanton, mezuron aux nombron:

Frazparto kun difinilo (la, tiu, cxiu, poseda pronomo...) estas difinita, do limigita kaj individueca (ne-substanceca). Sekve ne uzu da antaux tia frazparto, sed anstatauxe de aux el:

Persona pronomo ordinare montras unu aux plurajn difinitajn individuojn. Tial ne uzu da antaux persona pronomo, sed anstatauxe de aux el:

Se la kvanto aux nombro jam estas montrata per nombra vorteto aux A-vorto, oni ne uzu da, sed de aux el:

Se unu-nombra O-vorto jam per si mem esprimas klare limigitan kvanton, oni ne uzu da:

Iuj vortoj foje esprimas kvanton, foje ion alian. La intencita senco decidas, cxu oni uzu da aux alian rolvorteton:

La uzo de da do dependas de tio, kion la parolanto volas diri. Por helpi sin, oni povas imagi demandon, al kiu la frazo povus respondi:

Necesas ofte atenti, cxu la posta vorto estas pli grava ( da), aux la antauxa vorto ( de). Grupo da soldatoj estas unuavice soldatoj (en grupa kvanto). Grupo de soldatoj estas unuavice grupo (kiu konsistas el soldatoj). Bukedo da rozoj estas rozoj (en bukeda kvanto). Bukedo de rozoj (aux bukedo el rozoj) estas bukedo (kiu konsistas el rozoj).

Ekzemploj kun da, de kaj el «

  • Alportu al mi metron da nigra drapo (Metro de drapo signifus metron, kiu kusxis sur drapo, aux kiu estas uzata por drapo).[FE.32] Metro estas jen kvanto, jen unu metron longa mezurilo.

  • Sur tiuj cxi vastaj kaj herboricxaj kampoj pasxtas sin grandaj brutaroj, precipe aroj da bellanaj sxafoj.[FE.34] Aroj cxi tie montras kvanton.

  • Antaux nia militistaro staris granda serio da pafilegoj.[FE.38] Granda serio cxi tie montras kvanton.

  • Tri estas duono de ses.[FE.14] Ses estas preciza limigita nombro.

  • Mi volus scii, kiom de la sxtofo ili jam pretigis.[FA1.69] La sxtofo havas la, kaj montras do individuan limigitan sxtofon.

  • La pastro prenos iom el la sango.[Lv.4] La sango havas la, kaj montras individuan sangokvanton. Zamenhof tial elektis el. Oni povus ankaux uzi de, sed en la Biblio el estas konsekvence uzata en tiaj cxi frazoj.

  • Oni ne devas restigi iom el gxi gxis la mateno.[Lv.7] Gxi montras individuajxon.

  • Tie malsupre kusxas Germanujo, kiu iam estis kovrita de plej densa reto de fervojoj kaj kanaloj.[FA3.55] Plej densa reto montras la aspekton, ne la kvanton, de la fervojoj kaj kanaloj.

  • Mi citos al vi pecon de unu el tiuj leteroj. Peco cxi tie montras aux individuajxon aux kvanton, sed la posta esprimo estas limigita per la vorto unu, tial oni devas uzi de.

  • Marta [...] rigardis la pecon da cxielo videblan tra la malgranda fenestro.[M.133] Cxi tie peco montras kvanton.

  • Radio da varma sango elsxprucis trans la glacion kiel fontano.[FA1.117] Radio normale ne montras kvanton, sed pro da gxi ricevas tian signifon tie cxi.

  • En ilia profundo [= en sxiaj okuloj] estis iom da tia kunsento, kun kia homo matura, [...] rigardas naivan infanon.[M.35] Tabelvortoj je A montras specon, ion nelimigitan.


Dosierdato: 6 Novembro 2005 (07:11:57 GMT)